İsviçre merkezli UBS bankasının yayımladığı 2024 Küresel Servet Raporu, Türkiye’nin büyüyen servet eşitsizliğine dair çarpıcı veriler sundu. Rapora göre Türkiye, dolar milyoneri sayısındaki artışta dünyada birinci sıraya yerleşti. Ancak bu “zenginleşme” toplumsal refaha yansımadı; ülke, vatandaşın reel servet kaybında ise son sırada yer aldı.
Milyoner Sayısında Patlama: Türkiye Dünya Birincisi
UBS’in dünya çapında 56 ülkeyi kapsayan analizine göre, 2024 yılı boyunca dünya genelinde dolar milyoneri sayısı yüzde 1,2 artarak 684 bin kişi yükseldi. Bu artış, her gün yaklaşık 2 bin yeni milyonerin ortaya çıkması anlamına geliyor.
Ancak Türkiye’de durum bu küresel ortalamanın çok üzerinde gerçekleşti. Dolar milyoneri sayısı yüzde 8,4 artışla 7 bin kişi yükseldi ve toplam sayıyı 68 bine yaklaştırdı. Bu oranla Türkiye, dünya genelinde dolar milyoneri artışında ilk sırada yer aldı. Türkiye’yi sırasıyla Birleşik Arap Emirlikleri ve Rusya takip etti.
En Zengin Ülkeler: ABD Zirvede
ABD, 24 milyon dolar milyoneriyle küresel listenin zirvesinde yer aldı. Onu 6,3 milyon milyonerle Çin, ardından da 3 milyon milyonerle Fransa izledi. Türkiye bu ülkelerin çok gerisinde kalsa da, yüzde artış bakımından en dikkat çeken ülke oldu.
Vatandaşın Gerçek Serveti Eriyor
UBS raporunda en çarpıcı verilerden biri, reel servet değişimi oldu. Türkiye’de servet sahibi ultra zenginlerin sayısı artarken, toplumun genel serveti büyük ölçüde eridi.
-
Türkiye’de ortalama servet yüzde 14,6,
-
Medyan servet (halkın yarısının altında kalan servet düzeyi) ise yüzde 21 oranında azaldı.
Bu oranlarla Türkiye, reel servet kaybında 56 ülke arasında son sıraya yerleşti. Karşılaştırmalı olarak:
-
Macaristan’da medyan servet yüzde 18,
İsveç ve İtalya’da ise yüzde 15’ten fazla reel olarak büyüme gösterdi.
Türkiye’nin ardından en kötü performansı gösteren ülkeler ise:
- Rusya (% -8,2)
- Çin (% -6,3) oldu.
Gelir Eşitsizliğinde Kötüleşen Tablo
UBS’in çalışmasında Türkiye, gelir eşitsizliğini ölçen Gini katsayısında da kötü bir performans gösterdi. Türkiye, Gini endeksine göre en eşitsiz 9. ülke konumunda bulunuyor. Bu, servetin küçük bir azınlıkta yoğunlaştığını, büyük çoğunluğun ise yoksullaştığını ortaya koyuyor.
Raporda özellikle yolsuzluğun yaygın, gelir dağılımının bozuk olduğu ülkelerde, “servet aktarımının” yani varlıklı sınıfın devlet kaynaklarından ve ekonomik sistemden daha fazla fayda sağladığı vurgulandı. Türkiye bu konuda tipik bir örnek olarak öne çıktı.
Uzman Yorumu: “Zenginlik Büyüyor Ama Sadece Tepede”
Ekonomistler bu verileri değerlendirirken, zenginlerin daha da zenginleştiği, ancak bu artışın “toplumun geneline yansımadığı” uyarısında bulunuyor. Yüksek enflasyon, döviz kuru oynaklığı, yüksek faizler ve gelir adaletsizliği, toplumun büyük kesiminin servetini eritirken, dolar bazında gelir sağlayan küçük bir azınlık büyüyor.
-
Türkiye, 2024’te dolar milyoneri artışında dünya birincisi oldu.
-
Ancak halkın ortalama ve medyan serveti eridi; reel bazda yüzde 21 kayıp yaşandı.
-
Türkiye, servet eşitsizliği ve yoksullaşmada dünyadaki en kötü performanslardan birini gösterdi.
UBS’in raporu, Türkiye’de ekonomik refahın değil, servetin yukarıya doğru yeniden dağıtımının hızlandığını gözler önüne seriyor. Kayıtlı veriler, servet artışının yalnızca küçük bir kesime yarar sağladığını, halkın büyük bölümünün ise enflasyon karşısında günden güne yoksullaştığını doğruluyor.
