Türkiye’de 1932’den bu yana yürürlükte olan İcra ve İflas Kanunu değişiyor. Yeni düzenleme ile maaşlara konulabilecek haciz oranı yüzde 25’ten yüzde 60’a çıkarılacak. Gelire göre kademeli kesinti sistemi getiren taslak, borç tahsilatını hızlandırmayı hedefliyor. Ancak düzenleme, özellikle dar gelirli ve borçlu kesimler için ciddi endişe yaratıyor.
Gelire Göre Kademeli Haciz Sistemi
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulması beklenen Cebrî İcra Kanunu Taslağı, çalışanların gelirlerinden yapılabilecek kesintilerde köklü bir değişiklik öngörüyor.
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan taslağa göre, maaşlara haciz koymanın alt sınırı yüzde 10’a düşerken, üst sınır yüzde 60’a yükseltilecek.
Yeni sistemde maaş haczi, gelire göre kademeli olarak hesaplanacak:
- Net asgari ücret kadar gelir: %10 haciz
- Net asgari ücretin 2 katına kadar: %20 haciz
- 3 katına kadar: %30 haciz
- 5 katına kadar: %40 haciz
- 7 katına kadar: %50 haciz
- 9 katına ulaşanlardan: %60 haciz
Düzenlemeyle borç tahsilatlarının hızlanması hedeflenirken, gelirini eksik bildirenlere ağır cezai yaptırımlar da gündemde. Bu madde özellikle kayıt dışı çalışanlar ve serbest meslek sahipleri için önemli sonuçlar doğurabilir.
Emekliler İçin Kritik Yargıtay Kararı
Yeni yasa tasarısı, yalnızca çalışanları değil emeklileri de yakından ilgilendiriyor.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 21 Mart 2025 tarihli kararında; tüketici tarafından kredi sözleşmesi sırasında verilen yazılı talimat doğrultusunda bankaların emekli maaşı üzerinde bloke koyabileceğine hükmetti.
Bu karara göre:
- Emekli maaşına tüketicinin açık rızası olmadan bloke konulamayacak.
- Ancak rızayla verilen virman veya mahsup talimatları geçerli sayılacak.
Bu karar, milyonlarca emeklinin maaşının borç teminatı olarak kullanılmasının önünü açarken, icra haciz oranlarındaki artışla birleştiğinde önemli ekonomik sonuçlara yol açabilir.
Ekonomik Sıkışma Derinleşebilir
Yeni düzenleme, borç tahsilatlarını kolaylaştırma hedefiyle gündeme gelse de; gelirinin büyük bölümü borca gidecek olan dar ve orta gelirli kesimler için ciddi bir ekonomik baskı yaratabilir.
Özellikle kredi ve borç oranlarının yüksek olduğu bir dönemde maaşların yarısından fazlasının haczedilebilmesi, temel ihtiyaçların karşılanmasını güçleştirebilir. Uzmanlara göre bu durum, borçlu hanelerde sosyal riskleri artırma potansiyeli taşıyor.
Yasal Süreç ve Beklentiler
- Taslağın önümüzdeki haftalarda TBMM’ye sunulması bekleniyor.
- Yasanın geçmesi halinde yeni oranlar, hem özel sektör hem de kamu çalışanları için geçerli olacak.
- Uzmanlar, “gelir adaleti” ve “borç yönetimi” açısından düzenlemenin yeniden tartışılması gerektiğine dikkat çekiyor.
NHY / Adalet Bakanlığı Cebrî İcra Kanunu Taslağı (2025), TBMM, ANKA
