BİSAM’ın Eylül 2025 raporu, Türkiye’de temel yaşam maliyetlerinin hızla arttığını bir kez daha gözler önüne serdi. Dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 26 bin 418 liraya, yoksulluk sınırı ise 91 bin 381 liraya yükseldi. Gelirlerin bu artışı karşılamadığı uyarısı yapıldı.
Temel Gıda Harcamaları Ailenin Bütçesini Aşıyor
Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM), “Açlık ve Yoksulluk Sınırı Eylül 2025 Dönem Raporu”nu yayımladı. Rapora göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenebilmesi için yalnızca gıdaya ayırması gereken aylık tutar 26 bin 418 TL. Barınma, ulaşım, eğitim, sağlık ve ısınma gibi zorunlu harcamalar da eklendiğinde, toplam yoksulluk sınırı 91 bin 381 TL’ye ulaşıyor.
Tek başına yaşayan bir kişinin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için aylık 42 bin 526 TL’ye ihtiyaç var. Bu tutar, mevcut ortalama gelir düzeyleriyle karşılaştırıldığında geçim krizinin boyutunu net biçimde ortaya koyuyor.
Sebze ve Meyve Gıda Harcamalarının Zirvesinde
Eylül ayında gıda sepetinde en yüksek maliyet kalemi sebze ve meyve oldu. BİSAM verilerine göre, dört kişilik bir ailenin bu kaleme günlük 258 TL ayırması gerekiyor.
İkinci sırada süt ve süt ürünleri 225 TL ile yer alırken; et, tavuk ve balık grubu için 171 TL harcama yapılması gerekiyor.
Diğer kalemler şöyle:
- Ekmek: 80 TL
- Katı ve sıvı yağlar: 46 TL
- Yumurta: 17 TL
- Şeker, bal, reçel ve pekmez: 22 TL
Toplam gıda harcamalarında sebze ve meyvenin payı %29 olurken, et-yumurta-kurubaklagillerin payı %26,2, süt ürünlerinin payı ise %25,5 olarak hesaplandı. Ekmek ve tahıllar %11,4, diğer gıda kalemleri ise %7,6 oranında yer tuttu.
Kişi Başına Gıda Maliyeti 7 Bin TL’yi Aşıyor
Raporda, yaş ve cinsiyete göre dengeli beslenme için kişi başına düşen aylık gıda harcamaları da ayrıntılı biçimde hesaplandı:
- Yetişkin erkek: 7.400 TL
- Yetişkin kadın: 7.015 TL
- 15–18 yaş arası genç: 7.377 TL
- 4–6 yaş arası çocuk: 4.626 TL
Ayrıca, farklı yaş gruplarının besin gereksinimlerine dikkat çekildi. Raporda,
“4–6 yaş arası bir çocuğun yumurta gereksinimi yetişkinlerden fazladır,”
ifadeleriyle çocukların beslenme ihtiyaçlarına özel bir vurgu yapıldı.
Gelirler Yerinde Sayarken Mutfak Harcamaları Katlanıyor
BİSAM’ın değerlendirmesine göre, gıda fiyatlarındaki artış, ücretlerdeki sınırlı artışı çoktan geride bıraktı. Özellikle meyve ve sebze fiyatlarındaki yükseliş, hanelerin en temel gıdaya erişimini giderek daha da zorlaştırıyor.
Raporda,
“Gelirler sabit kalırken, özellikle sebze ve meyve fiyatlarındaki yükseliş hanelerin en temel gıda erişimini zorlaştırıyor,”
uyarısı yer aldı.
BİSAM’a göre, açlık ve yoksulluk sınırının her ay artması, ücret politikalarının yetersizliğini de çıplak biçimde ortaya koyuyor. Bu tablo, Türkiye’de ücretli kesimin büyük bir bölümünün asgari ihtiyaçlarını dahi karşılayamadığı anlamına geliyor.
- NHY / Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM), TÜİK harcama grupları verileri, İstanbul Halk Ekmek ve zincir market fiyatları (Eylül 2025)
