Yeni bir bilimsel çalışma, insan beyninin bilişsel kapasitesinin orta yaşın sonlarında zirveye ulaştığını ortaya koydu. Intelligence dergisinde yayımlanan araştırma, “yaşlandıkça zihinsel gerileme olur” yargısını tersine çeviriyor.
Fiziksel güç erken, zihinsel güç geç zirve yapıyor
Batı Avustralya Üniversitesi’nden Doç. Gilles E. Gignac ve ekibinin yürüttüğü araştırma, yaşlanmanın zihinsel kapasitede yalnızca bir düşüş anlamına gelmediğini ortaya koydu.
Çalışmaya göre, genel zihinsel performans 55 ila 60 yaş arasında en yüksek seviyesine ulaşıyor.
Önceki araştırmalar fiziksel performansın genellikle 20’li yaşların sonu ve 30’lu yaşların başında zirveye ulaştığını göstermişti. Ancak zihinsel kapasitenin farklı yönleri, yaşamın çok daha ilerleyen dönemlerinde güçleniyor.
16 bilişsel ve kişilik boyutu incelendi
Araştırmada akıl yürütme, hafıza, işlem hızı, bilgi düzeyi ve duygusal zeka dahil 16 psikolojik boyut incelendi.
Ayrıca “Beş Büyük” kişilik özelliği — dışadönüklük, duygusal istikrar, vicdanlılık, deneyime açıklık ve uyumluluk — değerlendirildi.
Sonuçlara göre, vicdanlılık 65 yaşında, duygusal istikrar ise 75 yaş civarında en yüksek seviyeye ulaşıyor. Ahlaki muhakeme ve bilişsel önyargılara direnme becerileri ise 70’li–80’li yaşlarda bile gelişmeye devam ediyor.
“Yaşlılık değil, denge dönemi”
Araştırma, bazı bilişsel beceriler azalırken; duygusal olgunluk, deneyim ve karar verme kapasitesindeki artışın bu azalmayı dengelediğini gösteriyor.
Doç. Gignac, bulguların özellikle liderlik pozisyonlarının neden sıklıkla 50’li ve 60’lı yaşlardaki kişiler tarafından başarıyla yürütüldüğünü açıklayabileceğini söylüyor:
“Bazı yetenekler yaşla azalırken, diğerleri güçleniyor. Bu da daha ölçülü kararlar ve daha iyi muhakeme anlamına geliyor.”
Orta yaş “geri sayım” değil, zirve
Tarih, orta yaşta üretkenliğin doruğa çıktığını gösteren örneklerle dolu:
- Charles Darwin, Türlerin Kökeni’ni 50 yaşında yazdı.
- Beethoven, Dokuzuncu Senfoni’yi 53 yaşında besteledi.
- Lisa Su, 55 yaşında AMD’yi küresel teknoloji devlerinden biri haline getirdi.
Gignac, “Orta yaş, zihinsel üretkenliğin ve olgunluğun zirve yaptığı bir dönem olarak görülmeli” diyor.
TB / Gignac, G. E. ve ekibi, Intelligence Journal, 2025, Batı Avustralya Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Hasan Can Bilici, Evrensel Gazetesi, 15 Ekim 2025
