Türkiye, 2025’te Dünya Adalet Projesi’nin (WJP) yayımladığı Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde bir basamak daha düşerek 118. sıraya geriledi.
Ülkenin son on yıldaki toplam gerilemesi 38 sıraya ulaştı. Uzmanlar bu tabloyu, “kurumsal çürüme” ve “yargı bağımsızlığının zayıflaması” olarak değerlendiriyor.
On Yılda 38 Sıra Gerileme: Türkiye’nin Hukuk Krizi Derinleşiyor
WJP’nin 2025 raporuna göre Türkiye, 2024’teki 117. sıradan bir basamak daha gerileyerek 118. sıraya düştü.
Endekste Türkiye’nin puanı 0,41 olarak ölçülürken, bu oran son on yılın en düşük seviyelerinden biri olarak kayda geçti.
Türkiye, Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesindeki 15 ülke arasında 14., üst-orta gelir grubundaki 41 ülke içinde ise 37. sırada yer aldı.
2015 yılında 80. sırada bulunan Türkiye, 10 yıl içinde 38 sıra kaybederek uluslararası karşılaştırmalarda en çok gerileyen ülkelerden biri oldu.
Raporda bu düşüş, özellikle yargı bağımsızlığındaki zayıflama, temel hakların kısıtlanması ve yürütmenin güçler ayrılığı ilkesini aşındırmasıyla ilişkilendiriliyor.
15 Temmuz Sonrası Hızlanan Gerileme
Türkiye’nin hukuk endeksindeki gerilemesi, 2016’daki 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında belirginleşti.
O dönemde 19 sıra birden gerileyen ülke, 99. sıraya düşmüştü. 2025 itibarıyla ise 118. sıraya kadar indi.
Bu süreçte olağanüstü hal uygulamaları, kitlesel ihraçlar, basın özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar ve yargı üzerindeki siyasal baskılar Türkiye’nin endeksteki konumunu belirleyici biçimde etkiledi.
WJP verileri, Türkiye’nin “Temel Haklar” kategorisinde 143 ülke arasında 134. sırada yer aldığını gösteriyor.
Bu başlık; ifade özgürlüğü, adil yargılanma hakkı, ayrımcılığın önlenmesi ve mahremiyetin korunması gibi unsurları kapsıyor.
Türkiye’nin bu alandaki sırası 2015’te 96 iken, on yılda 38 sıra gerilemesi, temel hakların sistematik biçimde zayıfladığını ortaya koyuyor.
Yargı Denetimi Zayıflıyor: “Hükümetin Yetkilerinin Sınırlandırılması” Alanında 136. Sıra
Rapora göre Türkiye, “Hükümetin Yetkilerinin Sınırlandırılması” kategorisinde 136. sırada yer aldı.
Bu alan; yürütmenin kararlarının yargı tarafından denetlenebilmesini ve güçler ayrılığı ilkesinin işlerliğini ölçüyor.
2015’te 95. sırada bulunan Türkiye, son 10 yılda bu kategoride 41 sıra birden geriledi.
Bu düşüş, yargının yürütme karşısında bağımsız bir denetim organı olma niteliğini büyük ölçüde yitirdiğini ortaya koyuyor.
Hukukçular, yürütmenin yargı atamaları üzerindeki etkisinin artması, yüksek yargı organlarının bağımsız karar alamaması ve siyasi davalarda hukuki değil, politik reflekslerin öne çıkması nedeniyle bu alanın en sorunlu göstergelerden biri hâline geldiğini vurguluyor.
Küresel Karşılaştırma: Türkiye Avrupa’nın Son Sıralarında
Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında en düşük puanları Macaristan ve Bulgaristan aldı.
Buna karşın Danimarka, Almanya, İsveç ve Estonya, hukuk devletinde küresel ölçekte ilk 10’da yer aldı.
WJP raporuna göre Türkiye, hukukun üstünlüğü alanında son bir yılda en çok gerileyen ikinci ülke oldu.
Türkiye’nin puanı 2024–2025 döneminde yüzde 1,9 oranında düşerken, yalnızca Sırbistan daha fazla gerileme yaşadı.
En çok ilerleme gösteren ülkeler arasında Dominik Cumhuriyeti, Senegal, Bangladeş ve Kuzey Makedonya öne çıktı.
Endeks Direktörü Alicia Evangelides, Euronews’e yaptığı açıklamada “Küresel ölçekte hükümet yetkilerinin sınırlandırılması, temel haklar ve açık yönetim alanlarında gerileme eğilimi var” dedi.
Hukukun Erozyonu, Yalnızca Bir Sıralama Sorunu Değil
Uzmanlara göre Türkiye’nin bu gerilemesi yalnızca istatistiksel bir düşüş değil, devletin temel meşruiyet zeminini sarsan yapısal bir krizin göstergesi.
Yargı bağımsızlığının, ifade özgürlüğünün ve hesap verebilirliğin zayıflaması, hukukun yalnızca “yazılı norm” olarak var olduğu, ancak toplumsal işlevini kaybettiği bir tabloyu işaret ediyor.
Türkiye’nin 0,41’lik endeks puanı, WJP’nin kullandığı ölçekte “zayıf hukuk devleti” kategorisine karşılık geliyor.
Bu durum, hem vatandaşların adalete erişiminde hem de yatırım, basın ve siyaset alanlarında güven krizini derinleştiriyor.
- NHY / World Justice Project (WJP) 2025 Rule of Law Index, Euronews Türkçe, Associated Press (AP) Görsel Arşivi,
