Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2025 “Dünya Basın Özgürlüğü Düşmanları” listesini yayımladı. Listede ilk kez ABD merkezli teknoloji devleri Alphabet (Google, YouTube) ve Meta (Facebook, Instagram, Threads) “medyayı ekonomik olarak çökerten yapılar” olarak yer aldı. RSF ayrıca İsrail ordusunu “en az 220 gazetecinin katili” olarak listeye dahil etti.
Ekonomik Kuşatma: Google ve Meta Basını Çökertiyor
RSF’nin 2025 listesi, “Politik”, “Güvenlik”, “Ekonomi”, “Yasal” ve “Sosyal” olmak üzere beş kategoride yayımlandı. Bu yıl “Ekonomi” kategorisinde dikkat çeken unsur, basının klasik düşmanlarından farklı olarak dijital tekellerin listeye girmesi oldu.
ABD merkezli teknoloji devleri Alphabet (Google, YouTube) ve Meta (Facebook, Instagram, Threads), medya kuruluşlarını “ekonomik olarak zayıflatan yapılar” olarak nitelendirildi. RSF’ye göre bu şirketler, Amazon ile birlikte Çin hariç dünya reklam pazarının yüzde 56’sını kontrol ediyor ve bu durum geleneksel haberciliği finansal olarak çökertiyor.
Aynı kategoride, Fransa’da medya tekelleşmesinin sembolü haline gelen milyarder sanayici Vincent Bolloré de “çoğulcu medyayı tehdit eden tekelci güç” olarak yer aldı. Bolloré, Canal+, CNews, Europe1 ve Le Journal du Dimanche gibi medya organlarını kontrol ederek Fransa’da haber ekosistemini kendi ideolojik çizgisine yönlendirmekle eleştiriliyor.
Gazetecilerin Katili: İsrail Ordusu RSF Listesinde
RSF’nin açıklamasında, İsrail ordusunun Gazze’deki savaş sürecinde işlediği ihlaller ayrıntılı biçimde yer aldı. Örgüt, Ekim 2023’ten bu yana Gazze’de en az 220 gazetecinin öldürüldüğünü, bunlardan en az 62’sinin görev başında yaşamını yitirdiğini bildirdi.
İsrail ordusunun “uluslararası basının bölgeye girişini engelleyerek bilgi akışını sistematik biçimde bastırdığı” vurgulanan açıklamada, savaş bölgesinde işlenen ihlallerin cezasız kaldığı belirtildi. RSF, bu nedenlerle İsrail ordusunu “Güvenlik” kategorisinde dünya basın özgürlüğünün düşmanları arasına ekledi.
Aynı kategoride ayrıca Çin Komünist Partisi, Myanmar’daki Güvenlik ve Barış Komisyonu, Burkina Faso Cuntası, Meksika’daki Jalisco Nueva Generacion Karteli, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić yer aldı.
Siyasi Baskı: ABD, Rusya, Azerbaycan ve Macaristan’dan Liderler de Listede
RSF’nin “Siyasi” kategorisinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan lideri İlham Aliyev, Belarus’tan Alexander Lukaşenko, İran’dan Ali Hamaney, Afganistan’dan Hibetullah Ahundzade, Venezuela’dan Nicolas Maduro ve Macaristan Başbakanı Viktor Orbán bulunuyor.
ABD’den ise bu yıl listeye, Federal İletişim Komisyonu (FCC) Başkanı Brendan Carr dahil edildi. RSF, Carr’ın “kurumu politik amaçlar için kullanarak özgür haberciliği boğduğu” yönünde eleştiriler yöneltti.
Türkiye: Hukuki Baskı, Gözaltı ve Susturma Politikası
Türkiye de listede yer aldı. RSF, Türkiye’nin 180 ülke arasında 159’uncu sırada bulunduğunu hatırlatarak, 2025 yılı itibarıyla 20 gazetecinin tutuklandığını, bunlardan üçünün halen cezaevinde olduğunu bildirdi.
“Yasal” kategoride gösterilen Türkiye’ye ilişkin açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“2023 seçimlerinden bu yana toplumsal eylemler sırasında görev yapan gazetecilere yönelik şiddet ve gözaltılar artıyor. Recep Tayyip Erdoğan hükümeti, ‘yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’, ‘terör örgütü üyeliği’, ‘terör propagandası’ ve ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamalarını sistematik biçimde kullanıyor.”
RSF verilerine göre, son 11 yılda 250’den fazla gazeteci ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamasıyla yargılandı, yalnızca 2025’te 19 gazeteci bu gerekçeyle mahkeme önüne çıkarıldı. Aynı yıl 14 gazeteci, mesleki faaliyetleri nedeniyle hapis ya da para cezasına çarptırıldı.
RSF: “Kimi öldürüyor, kimi medya finansmanını araçsallaştırıyor”
RSF Genel Direktörü Thibaut Bruttin, 2 Kasım Gazetecilere Yönelik Suçlarla Mücadele Günü öncesinde yaptığı açıklamada, “Basına yönelik baskı biçimlerinin dönüşüm geçirdiğini” belirtti.
“Basın düşmanlarının gazeteciliğe yönelik saldırılarının niteliğini sürekli yenileme becerisini takdir edelim. Kimi siyasi liderler güvenilir bilgiyi bastırıyor, kimileri gazetecileri öldürüyor veya hapse atıyor, kimileri de medya finansmanını bir silaha dönüştürüyor.”
Bruttin, RSF’nin bu listeyle “cezasızlığın kader olmadığını, bilgi hakkını ihlal edenlerin teşhir edilmesi gerektiğini” hatırlattığını vurguladı.
- NHY / ANKA, Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Dünya Basın Özgürlüğü Düşmanları Listesi 2025, RSF Genel Direktörü Thibaut Bruttin’in 2 Kasım 2025 tarihli açıklaması, RSF Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi 2025 verileri
