Kocaeli Gebze’de 29 Ekim’de çöken 7 katlı Arslan Apartmanı’nın altındaki zeminde tespit edilen “çökme”, uzman raporlarına göre tam altından geçen Gebze–Darıca metro tüneline işaret ediyor. Resmi kurumların, 2017’deki “kamulaştırma ve izleme” uyarılarını uygulamaması ve Mayıs 2025’te yapılan CİMER başvurusuna rağmen alınmamış önlemler soruşturmanın odağında. Gebze Cumhuriyet Başsavcılığı, resmi bilirkişi raporunu bekliyor, ancak bölgede sorumluluğu işaret eden isimler şimdiden gündemde.
Arslan Apartmanı’nın Çöküşü: Zemin Sorunu Belirleyici
Kocaeli’nin Gebze ilçesinde 29 Ekim sabahı 06:57’de çöken 7 katlı Arslan Apartmanı olayı, enkazdan sağ kurtulan 18 yaşındaki Dilara Bilir dışındaki bir aile fertlerinin dört can kaybıyla sonuçlandı: baba Levent Bilir (44), anne Emine Bilir (37), çocuklar Emir (12) ve Nisa (14). AFAD ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ekipleri ve üniversite öğretim üyelerinden oluşan uzman heyet, altı gündür süren teknik incelemelerin ardından yıkımın doğrudan deprem veya patlamadan değil, zeminde meydana gelen çökmeden kaynaklandığı yönünde kanaate vardı.
Resmi ekiplerin ön incelemeleri, Arslan Apartmanı’nın yapısal olarak “bölgede sağlam” sınıfında olduğunu; yıkımın bina içi bir kusurdan ziyade, zemindeki anomali (özellikle binanın tam altındaki boşalmanın çökmesi, nedeniyle gerçekleştiğini gösterdi. AFAD ve Bakanlık uzmanları), zeminde tespit edilen boşlukların altında metro tünelinin geçtiğine dikkat çekti; uzman bulgularına göre tünel inşası sırasında yeraltı suyunun boşalması, kireçli zemin yapısında boşluk oluşturmuş ve bu boşluk zaman içinde çökerek üstündeki yapıyı taşıyamaz hale getirmiş olabilir.
2017 Uyarısı: “Kamulaştırma ve İzleme Gerekli”
Olayın gündeme getirdiği çarpıcı ayrıntılardan biri, metro hattına ilişkin daha önce hazırlanmış bir raporun uyarıları oldu. 2017 tarihli “Akse Sapağı İstasyonu Kazı İksa Raporu”, istasyon etrafındaki yapıların kamulaştırılması, tahliyesi ve kazı sürecinde zemin ile çevre yapılardaki yer değiştirmelerin düzenli izlenmesi gerektiğini açıkça belirtiyordu. Raporda şu ifadeler yer alıyordu (özet): kazı başlamadan 4–6 hafta önce çevredeki yapıların mevcut durum kontrolünün yapılması, uygun bir enstrümantasyon sistemiyle düzenli okumaların alınması, sapmaların değerlendirilmesi ve gerekirse zamanında önlem alınması.
Bu raporda belirtilen “kamulaştırma” sorumluluğu, başlangıçta metroyu yürütecek olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne aitti; dönemin belediye yönetiminden kamulaştırmanın neden yapılmadığı kamu gündemindeydi. Hattın daha sonra Ulaştırma Bakanlığı’na devredildiği biliniyor. Yerel kaynaklar ve gazetecilik araştırmaları ayrıca, 26 Mayıs 2025 tarihli bir CİMER başvurusuyla bölgedeki vatandaşların “evlerimizde çatlaklar var” uyarısı yaptığı, ancak bu ihbar sonrası etkin bir müdahale gerçekleştirilmediği iddiasını aktarıyor.
Soruşturma: Resmi Rapor Bekleniyor, Gözaltı Talimatları Raporla Paralel
Gebze Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturmayı yürütüyor; soruşturma kapsamında gözaltı talimatlarının verilmesi için resmi teknik raporun beklenildiği öğrenildi. Yetkililer, AFAD, Çevre Bakanlığı ve üniversite unsurlarından gelen uzmanların nihai değerlendirmesinin soruşturmanın yönünü belirleyeceğini belirtiyor. Resmi tespitlerin “metro inşaatının tetikleyici etkisine” işaret etmesi durumunda, hem ihaleyi alan şirket yöneticileri hem de idari sorumlular hakkında adli ve idari süreçlerin açılması muhtemel.
Soruşturmanın seyrine dair yetkili kurum açıklamaları ve nihai bilirkişi raporu kamuoyuna yansıtıldıkça, cezai sorumluluk ve ihmal tespitleri hukuki zeminde değerlendirilecek. Ancak sahadan gelen ilk bulgular ve mevcut dokümanlar, bir dizi iddianın aynı anda gündeme gelmesine yol açtı.
İhmal İddialarının Muhasebesi: Kim Ne Zaman Ne Yaptı?
Olayı kamu gündemine taşıyan gazeteci Alican Uludağ’ın sosyal medya paylaşımı ve yerel basındaki haberler, sorumluluk zincirini şu dört aktöre yöneltiyor:
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanı — Abdulkadir Uraloğlu (soru: kamulaştırma yükümlülüğünün devri sonrası takip ve denetim nasıl yürütüldü?)
- Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı — Tahir Büyükakın (soru: 2017 uyarısına rağmen kamulaştırma neden yapılmadı?)
- Gebze Belediye Başkanı — Zinnur Büyükgöz (soru: yerel idarenin bölgesel risk değerlendirmesi ve halkın uyarılmasına ilişkin sorumluluğu nedir?)
- Metro ihalesini alan firma ve yöneticileri (soru: kazı ve iksa uygulamalarında raporda belirtilen enstrümantasyon kuruldu mu; zemin izlemeleri yapıldı mı?)
Uludağ aynı zamanda Ulaştırma Bakanı’na yönelttiği somut soruları paylaştı: kamulaştırma yapılmama gerekçesi, enstrümantasyon sistemi kurulup kurulmadığı, Mayıs 2025’teki CİMER bildirimi üzerine hangi incelemelerin yapıldığı ve bölgede tespit edilen çatlaklar karşısında neden önlem alınmadığı.
Dilara’nın Öyküsü: İnsan Maliyeti ve Toplumsal Tepki
Bu teknik ve kurumsal tartışmaların merkezinde ise insan hikâyeleri var. Enkazdan sağ kurtulan Dilara Bilir, tek başına kaldı; yakınlarını kaybetti. Bölge halkı, yıllardır devam eden inşaat faaliyetleri, uyarılar ve yeterli önlemlerin alınmaması arasında kalan hayatların hesabını soruyor. Yerel topluluklarda yükselen öfke, ihmal iddialarının toplumsal meşruiyetini güçlendiriyor.
Sivil toplum ve yerel muhalefet temsilcileri, olayın aydınlatılması ve sorumluların hesap vermesi için bağımsız ve şeffaf bir soruşturma çağrısı yapıyor. Uzmanlar ise kısa vadede bölgedeki diğer yapıların acilen envanterden geçirilmesi, derin sondaj ve jeoteknik incelemelerin süratle tamamlanması gerektiğini vurguluyor.
Rapor Bekleniyor, Hesap Sorulacak mı?
Şu an için resmi duruş: Gebze Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturmayı sürdürüyor, AFAD ve Çevre Bakanlığı ile üniversite uzmanlarının raporu henüz netleşmedi. Ancak kamuoyuna yansıyan teknik tespitler, 2017 uyarılarının uygulanmaması ve Mayıs 2025’teki yerel şikâyetin cevapsız kalmış olmasının ağır sorumluluk iddialarını beslediğini gösteriyor. Eğer nihai rapor metro inşaatını tetikleyici faktör olarak gösterirse, hem idari hem adli süreçlerde yetki ve kusur paylaşımları masaya yatırılacak.
- NHY / Alican Uludağ, X paylaşımı (AlicanUludag), Gebze soruşturması ve 2017 raporu iddiaları, Özgür Kocaeli Gazetesi — Nazım Özgün Erbulan, “Akse Sapağı İstasyonu Kazı İksa Raporu” haberleri (2017 raporu aktarımları), AFAD, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı saha incelemeleri ve açıklamaları (soruşturma süreçleriyle ilgili resmi kurumlar)
