Türk Tabipleri Birliği, İstanbul Fatih’te bir otelde konaklayan dört kişilik Böcek ailesinin ölümüyle ilgili yaptığı açıklamada, olayın bireysel bir trajedi değil; yıllardır zayıflatılan denetim mekanizmalarının, kontrolsüz kimyasal kullanımının ve çöken halk sağlığı sisteminin ölümcül bir sonucu olduğunu belirtti.
Türk Tabipleri Birliği (TTB), İstanbul Fatih’te bir otelde konaklayan anne, baba ve iki çocuktan oluşan Böcek ailesinin şüpheli ölümüne ilişkin kapsamlı bir değerlendirme yayımlayarak, Türkiye’de halk sağlığı alanında biriken yapısal çöküşün artık geri dönülemez bir tablo sunduğunu açıkladı.
TTB Merkez Konseyi ve TTB Halk Sağlığı Kolu imzalı açıklamada, olayın “talihsiz bir hadise” olarak geçiştirilemeyeceği, çoklu ihmal zincirinin ve zayıflatılan denetim sisteminin sonucu olduğu vurgulandı.
Kimyasal Zehirlenme mi, Sistem Çöküşü mü?
TTB açıklamasında, ölümle sonuçlanan olayın merkezinde turizm işletmelerinde kullanılan kimyasalların kontrolsüzlüğü ve denetim mekanizmalarının uzun süredir işlevsiz bırakılması olduğuna dikkat çekildi.
Dernek, Türkiye’de otellerde, restoranlarda ve turizm tesislerinde gerçekleştirilen ilaçlamaların “Halk Sağlığı Alanında Haşerelere Karşı İlaçlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” kapsamında yürütülmesi gerektiğini anımsatarak, kullanılan maddelerin biyosidal ürün olduğunu ve yalnızca Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış formüllerin uygulanabileceğini hatırlattı.
Açıklamada, hem kullanılan kimyasalın niteliği hem de uygulama hatalarının olası etkileri konusunda kamuoyunun yanlış yönlendirildiği belirtildi.
“Alüminyum fosfit yaşamı dakikalar içinde söndürebilir”
TTB, tartışmaların önemli bir bölümünün yanlış bilgiye dayandığını belirterek şu ayrımı yaptı:
- Alüminyum fosfit, nemle temas ettiğinde fosfin gazı açığa çıkaran, dakikalar içinde öldürücü etki gösteren bir kimyasal.
- Alüminyum fosfat ise gıda ve ilaç sektöründe kullanılan düşük toksisiteli bir bileşik.
Dernek, fosfin gazının antidotu olmayan, hücresel düzeyde solunumu durduran, çok hızlı şekilde dolaşım ve solunum yetmezliğine yol açan bir zehir olduğunu hatırlatarak, “Bu madde yalnızca lisanslı personel tarafından, tamamen boşaltılmış alanlarda kullanılmalıdır” uyarısında bulundu.
Denetim Neden İşlemiyor? Yetkiler Neden Dağınık?
TTB, Türkiye’nin halk sağlığı denetim yapısındaki dağınıklığı ve çözülmeyi şu sorularla görünür kıldı:
- Otel en son ne zaman denetlendi?
- İlaçlama kayıtları eksiksiz miydi?
- Kullanılan kimyasalın uygunluğu kim tarafından doğrulandı?
- Uygulayıcı personel yetkin miydi?
Açıklamaya göre Türkiye’de denetim yetkisi Sağlık Müdürlükleri, Tarım ve Orman Müdürlükleri, belediyeler ve Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında parçalanmış durumda.
Denetimlerin çoğunun önceden haber verilerek yapılması, sürelerin kısa tutulması ve yaptırımların etkisizliği TTB’ye göre büyük risk yaratıyor.
Ekonomik Çöküş ve Halk Sağlığı: Gizli İlişki
Açıklamada, ekonomik krizin halk sağlığını doğrudan etkilediğine dikkat çekilerek şu tespitlere yer verildi:
- Hijyen koşulları kötüleşiyor,
- Ucuz ve riskli kimyasallara yönelim artıyor,
- Gıda zehirlenmeleri çoğalıyor,
- Denetim birimleri nitelik ve personel olarak zayıflıyor.
TTB, ilk değerlendirmeyi yapan acil hekimin hedef gösterilmesini ise “sorunu kişiselleştirerek yapısal çöküşün üzerini örten bir manipülasyon” olarak nitelendirdi.
“Asıl sorumlular, kimyasalı uygulayanlar ve turizm işletmelerini denetlemekle yükümlü kamu birimleridir” denildi.
TTB’den Acil Eylem Çağrısı
Benzer ölümlerin önlenmesi için TTB şu önerileri sıraladı:
- Kimyasal kullanım protokolleri sıkılaştırılmalı.
- Denetim ekipleri güçlendirilmeli ve bağımsızlaştırılmalı.
- Tüm uygulama kayıtları dijital sistemlerde izlenebilir olmalı.
- Turizm işletmelerine yönelik şeffaf denetim zorunlu hale getirilmeli.
Açıklama şu sözlerle son buldu:
“Türkiye’de halk sağlığı ancak insan yaşamını merkeze alan, kurumsal kapasitesi güçlü ve topluma hesap verebilir bir sistemle korunabilir. Böcek ailesinin ölümü, bu sorumluluktan kaçmanın artık mümkün olmadığını göstermiştir.”
- NHY / ANKA,Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi ve TTB Halk Sağlığı Kolu açıklaması, “Halk Sağlığı Alanında Haşerelere Karşı İlaçlama Usul ve Esasları Yönetmeliği” (2005), Dünya Sağlık Örgütü biyosidal ürün standartları
