Uluslararası Af Örgütü, 25 Kasım öncesi Türkiye’ye barışçıl protesto hakkını güvence altına alma çağrısı yaptı. Örgüt, İstanbul Valiliği’ne gönderdiği mektupta yıllardır süren yasak, müdahale ve toplu gözaltı pratiğinin hukuka aykırı olduğunu vurgularken, kadınlar ve LGBTİ+’lara yönelik soruşturmaların derhal durdurulmasını istedi.
Barışçıl Toplanma Hakkı İçin Açık Çağrı
Uluslararası Af Örgütü, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü’nde Türkiye’de yapılması planlanan yürüyüşlerin engellenmemesi gerektiğini belirtti. Açıklamada, başta İstanbul olmak üzere birçok ilde yıllardır süren yasak, çevik kuvvet ablukası ve gözaltı uygulamalarının Anayasa’nın 34. maddesi ile Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere aykırı olduğu vurgulandı.
Örgütün Türkiye Direktörü Ruhat Sena Akşener, yetkilileri “yasaklamak yerine korumaya odaklanmaya” davet ederek, 25 Kasım protestolarının güvenli biçimde gerçekleşmesinin devletin yükümlülüğü olduğunu söyledi.
“Geçmiş Yılların Gölgesi: Keyfi Gözaltılar ve Aşırı Güç”
Akşener açıklamasında, özellikle İstanbul’da 25 Kasım yürüyüşlerinin sistematik biçimde engellendiğini hatırlattı.
Geçen yılki yürüyüşte en az 169 kişi gözaltına alınmış, 168’i hakkında 11 ay sonra iddianame düzenlenmişti. Kadınlar ve LGBTİ+’lar, “kanuna aykırı toplantıya katılmak” suçlamasıyla üç yıla kadar, yedi kişi ise “görevi yaptırmamak için direnme” gerekçesiyle altı yıla kadar hapis istemiyle yargılanıyor.
Af Örgütü, bu davaların “salt barışçıl protesto hakkını kullanan kişilere yönelik cezalandırma girişimi” olduğunu belirterek derhal düşürülmesi çağrısı yaptı.
“Şiddetin Yükünü Çekenler, Mücadelenin de En Önünde”
Örgüt açıklamasında, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten en çok etkilenen kadınlar ve LGBTİ+’ların aynı zamanda bu şiddete karşı mücadelenin öncüsü olduğuna dikkat çekti. Buna rağmen protestocuların hedef haline getirilmesinin “hak ihlalinin yapısal hale geldiğini” gösterdiği vurgulandı.
Af Örgütü ayrıca Türkiye’nin 2021’de çekildiği İstanbul Sözleşmesi’ne yeniden dönmesi gerektiğini belirtti.
Geçen Yılın Yasakları: Hukuksuz Gelenek Haline Mi Geliyor?
2023’te İstanbul Valiliği, 25 Kasım gece yürüyüşünü hukuki dayanak göstermeden yasaklamış; Taksim çevresi kapatılmış, kadınlara ve LGBTİ+’lara yönelik sert müdahaleler kayıtlara geçmişti. Hak örgütleri ve hukukçular, son yıllarda yerleşen “her yıl otomatik yasak” uygulamasının yürütmenin keyfiliğine dönüştüğünü ve anayasal hakkı fiilen ortadan kaldırdığını belirtiyor.
Af Örgütü’nün İstanbul Valiliği’ne gönderdiği mektubun, yetkililere “bu döngüyü kırma” çağrısı olarak okunması gerektiği ifade ediliyor.
- NHY / Uluslararası Af Örgütü’nün 25 Kasım açıklaması
